Szanse i możliwości na rynku pracy dla osób z niepełnosprawnościami w pandemii

Rynek pracy bardziej przyjazny dla niepełnosprawnych?

Pandemia COVID-19 mocno uderzyła w gospodarkę i rynek pracy, ale też otworzyła nowe możliwości i szanse dla osób z niepełnosprawnością. Głównie wynikające z rosnącej popularności pracy zdalnej.

Lockdown mocno uderzył w polską gospodarkę, powodując spadek produkcji przemysłowej, ograniczając działalność sektora usług, ale jak na razie udaje nam się uniknąć wzrostu bezrobocia. Zapewne też z tego powodu nie zaobserwowano negatywnego wpływu pandemii na rynek pracy dla osób z niepełnosprawnościami.

Nie dysponujemy co prawda kompleksowymi analizami na temat sytuacji tej grupy pracowników, ale z cząstkowych badań, które wykonywano w różnych regionach kraju wynika, że pandemia koronawirusa nie wpłynęła w jakiś zasadniczy sposób na aktywność zawodową osób z niepełnosprawnościami. Co więcej, z niektórych badań wynika, że wzrósł poziom aktywizacji zawodowej tej grupy, a więc OzN czasami nawet łatwiej znaleźć jest teraz pracę niż wcześniej. Natomiast obserwuje się niekorzystny wpływ pandemii na warunki i miejsca pracy. Część niepełnosprawnych zgłasza bowiem przypadki zamiany umów o pracę na umowy cywilnoprawne w celu ograniczenia kosztów przez pracodawców, zdarzają się też sytuacje, gdy zmniejszany jest wymiar czasu pracy. Kryzys spowodował także, iż więcej pracodawców zaczęło zgłaszać się po dotacje i ulgi z tytułu zatrudnienia OzN.

Z drugiej strony pandemia przyczyniła się do otwarcia przed niepełnosprawnymi nowych, szerszych możliwości pracy. Dlatego wielu ekspertów jest nawet zdania, że czas walki z COVID-19 to bardzo dobry moment na zadbanie o podniesienie wskaźników aktywizacji zawodowej OzN. Chodzi przede wszystkim o coraz popularniejszą wśród pracodawców pracę zdalną.

W okresie przed pandemicznym wielu kandydatów do pracy miało niewielkie szanse na znalezienie zatrudnienia z powodu ograniczonej mobilności, a pracodawca chciał mieć wszystkich pracowników na miejscu. Pandemia to zmieniła, gdy okazało się, że setki tysięcy ludzi pracuje z domu i nie cierpi na tym działalność firmy. Co więcej, często było i tak, że osoba na zdanej pracy była bardziej wydajna niż w czasie, gdy codziennie zjawiała się w firmie. Dlatego mimo odwołania prze rząd większości restrykcji sanitarnych, wielu pracodawców zaczęło sobie cenić pracę zdalną i nie zamierzają z niej

rezygnować, a przynajmniej nie całkowicie. Skoro tak to przestaje mieć znaczenie to, czy pracownik jest w pełni sprawny fizycznie czy nie, bo przecież i tak pracuje z domu przy pomocy komputera.

Liczą się więc umiejętności informatyczne, znajomość nowych technologii cyfrowych, a te kwalifikacje wielu niepełnosprawnych posiada i to od dawna, choć pracodawcy często o tym nie wiedzą. Rynek pracy na pewno w kolejnych latach w coraz większym stopniu będzie się zmieniał w kierunku pracy zdalnej, co może przyczynić się do podniesienia wskaźników zatrudnienia wśród OzN.

Pandemia generalnie przyspieszyła proces cyfryzacji, rekordowe obroty notują np. sklepy internetowe, rozwijają się technologie wirtualnej obsługi klienta i to w wielu branżach. Te prace też wykonuje się przy pomocy telefonu, komputera, można je robić w biurze lub w pracy, co oznacza, że dla pracodawcy przestaje mieć znaczenie to, czy pracownik jest w pełni sprawny, czy nie. Ocenia go bowiem przez pryzmat kompetencji potrzebnych na danym stanowisku.

• Pandemia COVID-19 spowodowała, że wielu pracodawców przekonało się, iż warto zatrudnić osoby z niepełnosprawnością, gdyż mają oni kompetencje do wykonywania wielu zawodów, zwłaszcza w gospodarce cyfrowej. Miejmy nadzieję, że to przełoży się na pozytywniejsze postrzeganie OzN na rynku pracy także w wielu tradycyjnych branżach – mówi prof. Janusz Kocki, przewodniczący Rady Naukowej Fundacji Neuron Plus. Jest z zadań podjętych przez Fundację jest właśnie promowanie wśród przedsiębiorców zatrudniania osób z niepełnosprawnościami. – Firmy i instytucje, które zdecydowały się na zatrudnienie pracowników z tej grupy społecznej mają pozytywne doświadczenia. Z badań przeprowadzonych przez naszą Fundację wynika bowiem, że aż prawie 90% przedsiębiorców poleciłoby zaprzyjaźnionym firmom przyjęcie do pracy osób z niepełnosprawnościami, głównie z powodu wysokiej oceny ich profesjonalizmu – podkreśla prof. Janusz Kocki.

Zatrudnianiu OzN sprzyja także system ulg podatkowych i dotacji na tworzenie i utrzymanie miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnością. Okazało się, że w warunkach pandemii sięgali częściej po te instrumenty wsparcia niż wcześniej, ponadto wzrosły kwoty wypłacane pracodawcom przez państwo. Te środki pozwoliły firmom lepiej przetrwać najcięższy okres pandemii i lockdownu, ale w efekcie przybyło subsydiowanych miejsc pracy, co jest korzystne przynajmniej w okresie, gdy jeszcze trzeba będzie odrabiać straty spowodowane przez COVID-19.

Część ekspertów od rynku pracy jest też zdania, że zatrudnianiu OzN będzie sprzyjać ogólna sytuacja w gospodarce. Stopa bezrobocia jest niska, nie doszło do wywołania wielkiej fali zwolnień i niektóre branże mają teraz wręcz problemy ze znalezieniem pracowników. W tej sytuacji muszą poczynić większe starania, aby pozyskać ich np. od konkurencji. To wywołuje kolejne ruchy kadrowe i niektórzy pracodawcy zaczynają się

zastanawiać i analizować, czy nie zatrudnić osoby z niepełnosprawnością skoro mają kłopoty, aby pozyskać osoby w pełni sprawne, zwłaszcza, że nakłada się na to luka demograficzna. Często powstrzymują ich przed takimi działaniami tylko bariery psychologiczne. Dlatego konieczne jest rozwijanie kampanii społecznych, które pokażą pracodawcom możliwości zatrudniania OzN i korzyści, jakie mogą dzięki temu osiągnąć.