UWAGA! Toksoplazmoza

Co to jest toksoplazmoza i jakie są jej przyczyny?

Toksoplazmoza to choroba odzwierzęca wywoływana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób odzwierzęcych u człowieka. Szacuje się, że połowa kobiet ciężarnych w Polsce, przeszła tosksoplazmozę w przeszłości o czym świadczy miano swoistych przeciwciał.

Pasożyt roznoszony jest głównie wraz z odchodami kotów. W przewodzie pokarmowym kota zachodzi rozwój płciowy pierwotniaka. Zarażony kot wraz z odchodami wydala oocysty, które po kilku dniach stają się zdolne do zakażenia. W tkankach żywicieli innych niż kot występują formy przetrwałe pierwotniaka w formie cyst.

Wyróżnia się trzy główne drogi zakażenia toksoplazmozą:

1. Droga pokarmowa – spożycie surowego lub niedogotowanego zawierającego formy przetrwalnikowe pasożyta; pobranie ze środowiska zakaźnej oocysty poprzez picie skażonej wody lub spożywanie nieumytych surowych warzyw lub owoców
2. Droga przezłożyskowa – pierwotniak może swobodnie przenikać przez łożysko do płodu w czasie trwania czynnej toksoplazmozy u matki
3. Transfuzja krwi – przetaczanie zainfekowanej krwi może prowadzić do wywołania choroby u biorcy jednak dzieje się to bardzo rzadko

Objawy toksoplazmozy

Objawy toksoplazmozy zależą od drogi zakażenia oraz funkcjonowania układu odpornościowego osoby zakażonej. Zarażenie pasożytem u osoby z prawidłową odpornością zwykle jest bezobjawowe. W niektórych przypadkach przebieg toksoplazmozy może przypominać grypę. Najbardziej charakterystycznym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych, zwykle w okolicy szyi.

W przebiegu zakażenia może wystąpić tzw. zespół mononukleozopodobny. U osoby chorej obserwuje się wówczas powiększenie węzłów chłonnych, wątroby, śledziony oraz gorączkę i ból gardła. Po pewnym czasie objawy ustępują samoistnie.

W przypadku zakażenia noworodka w życiu płodowym około 90% dzieci nie wykazuje objawów zakażenia. U 10% dzieci może wystąpić zapalenie siatkówki, wodogłowie czy zwapnienia śródmózgowe. W wyniku zakażenia płodu toksoplazmozą we wczesnej ciąży mogą nastąpić ciężkie powikłania, a nawet zgon płodu. Zakażenie w późniejszej ciąży może natomiast skutkować żółtaczką, powiększeniem wątroby, śledziony, zapaleniem mózgu lub płuc.

Leczenie toksoplazmozy

Leczenie wymagane jest u wszystkich noworodków wykazujących objawy toksoplazmozy wrodzonej. U osób zakażonych z prawidłową odpornością zwykle nie stosuje się leczenia. W przypadku wystąpienia zmian narządowych włączane jest leczenie przeciwpasożytnicze. Leczenia wymagają również pacjenci z niedoborami odporności, na przykład cierpiący na AIDS lub przyjmujące leki immunosupresyjne. Okres kuracji zwykle jest długi i nie eliminuje pasożyta z organizmu, a jedynie hamuje jego namnażanie. Całkowite wyleczenie nie jest obecnie możliwe.

Profilaktyka toksoplazmozy

Najważniejszą formą profilaktyki toksoplazmozy są badania kobiet przed planowaną ciążą. W praktyce wykonywane są badania serologiczne na obecność swoistych przeciwciał przeciwko pasożytowi. Do działań profilaktycznych należy również prewencyjne stosowanie leków przeciwpasożytniczych u osób z upośledzeniem odporności.

Piśmiennictwo:

Dubey J.P., Miller N.L., Frenkel J.K. Characterization of the new fecal form of Toxoplasma gondii. J. Parasitol. 1970. 56: 447–456

2. Lass A: Występowanie oocysts Toxoplasma Gondii w środowisku. Rozprawa doktorska. Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej GUMed., Gdańsk 2010

Gilbert R: Treatment for congenital toxoplasmosis; finding out what works. Mem Inst Oswaldo Cruz, Rio de Janeiro, 2009; 104: 305-311

Pawłowski ZS: Toksoplazmoza w Wielkopolsce w latach 1900-2000. Przegl Epidemiol., 2000;56:409-417