do listy
Renta socjalna
Wybierz interesujący Ciebie temat
Renta socjalna informacje ogólne
Renta socjalna jest podstawowym świadczeniem, przyznawanym przez ZUS osobom niepełnosprawnym z tytułu niezdolności do wykonywania pracy.
Osoby które nie są stanie pracować z powodu złego stanu zdrowia, mogą ubiegać się o rentę socjalną, czyli rentę z tytułu niezdolności do pracy. Decyzje w sprawach rent wydają i świadczenia te wypłacają poszczególne oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), właściwe dla miejsca zamieszkania osoby wnioskującej. Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy można złożyć po uzyskaniu orzeczenia o niezdolności do pracy. Wyróżnia się następujące rodzaje renty socjalnej:
- rentę stałą – gdy osoby niepełnosprawne nie mają perspektyw odzyskania zdolności do pracy;
- rentę okresową – jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że osoba wnioskująca odzyska zdolność do pracy;
- rentę szkoleniową – jeśli osoba wnioskująca spełnia warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy, jednak orzeczono, że celowe jest przekwalifikowanie zawodowe z uwagi na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.
Kto jest osobą niezdolną do pracy i w jakim stopniu?
Osobą niezdolną do pracy jest osoba, która częściowo lub całkowicie utraciła możliwość wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia.
Osobą częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła możliwość wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami.
Osobą całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła możliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy.
Komu przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy?
Renta socjalna przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat, u których lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS stwierdzili niezdolność do pracy i które spełniają wszystkie poniższe warunki:
- posiadają orzeczenie o niezdolności do pracy;
- mają wymagany okres składkowy i nieskładkowy;
- ich niezdolność do pracy powstała w czasie ściśle określonym w ustawie, np. w czasie:
- ubezpieczenia z tytułu różnego rodzaju zatrudnienia, w tym również z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej;
- służby wojskowej;
- pobierania zasiłku macierzyńskiego;
- pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy;
- przebywania na urlopie wychowawczym;
- pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub opiekuńczego);
- pobierania świadczenia rehabilitacyjnego,
albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Przepisu z p. 3. nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.
Warunek z p. 2. nie jest wymagany od ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.
Okresy wymienione w podpunktach a. – c. punktu 3. są tzw. okresami składkowymi, pozostałe – okresami nieskładkowymi. Do okresów nieskładkowych zalicza się też np. okres nauki w szkole wyższej i studiów doktoranckich.
Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:
- 1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;
- 2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
- 3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
- 4 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
- 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.
Osobom, które spełniają powyższe warunki przysługuje renta okresowa lub stała, w zależności od tego, czy niezdolność do pracy jest okresowa, czy trwała.
Osobie spełniającej w/w warunki, w stosunku do której orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, przysługuje renta szkoleniowa przyznana na okres 6 miesięcy, który – w uzasadnionych przypadkach – może być dłuższy bądź krótszy.
Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy?
Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:
- 24% tzw. kwoty bazowej (100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne w poprzednim roku kalendarzowym) oraz
- po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;
- po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;
- po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.
Od 1 marca 2019 r. kwota bazowa renty socjalnej wynosi 4003,88 zł.
Podstawę wymiaru renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, albo – na wniosek zainteresowanego – w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.
Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.
Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty, nie mniej jednak niż najniższa renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy. Renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, bez względu na wysokość tego przychodu.
Kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy wynoszą od 1 marca 2019:
- 1100,00 zł miesięcznie – dla osób całkowicie niezdolnych do pracy;
- 825,00 zł miesięcznie – dla osób częściowo niezdolnych do pracy;
- 1320,00 zł miesięcznie – dla osób całkowicie niezdolnych do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową;
- 990,00 zł miesięcznie – dla osób częściowo niezdolnych do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową
Renta z tytułu niezdolności do pracy związana z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
Renta z tytułu niezdolności do pracy związana z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową związana z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową lub też związana z wypadkiem, który powstał w szczególnych okolicznościach (jak np. przy ratowaniu innych osób, czy wykonywaniu funkcji wolontariusza), przysługuje niezależnie od długości okresu ubezpieczenia i nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). To samo dotyczy renty szkoleniowej z ubezpieczenia wypadkowego.
Renta z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 80% podstawy jej wymiaru – dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy oraz 60% podstawy jej wymiaru – dla osoby częściowo niezdolnej do pracy. Renta szkoleniowa z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 100% podstawy jej wymiaru.
Osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów, wypłaca się, zależnie od jej wyboru: przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo emeryturę powiększoną o połowę renty. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości określony w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, niezależnie od wysokości tego przychodu.
Renta socjalna – wymagane dokumenty
W celu otrzymania renty socjalnej, należy złożyć w siedzibie Związku Ubezpieczeń Społecznych, wszystkie niżej wyszczególnione dokumenty:
- wniosek o rentę socjalną;
- zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9, wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku;
- inną dokumentację medyczną, potwierdzającą stan zdrowia interesanta (np. wyniki badań albo kartę z leczenia szpitalnego);
- zaświadczenie ze szkoły lub z uczelni, potwierdzające etap nauki/studiów interesanta;
- dokumenty od pracodawcy interesanta (jeżeli jest zatrudniony), w tym zaświadczenie o terminie zawartej umowy, zaświadczenie o kwocie osiąganego przychodu, oraz wywiad zawodowy (druk OL-10);
- zaświadczenie o pobieraniu wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego i o dacie zaprzestania ich pobierania;
- oświadczenie czy interesant jest właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości rolnej, która przekracza 5 hektarów;
- zaświadczenie właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego określającego powierzchnię użytków rolnych interesanta, wyrażoną w hektarach przeliczeniowych.
Renta socjalna dla cudzoziemców
Od Cudzoziemców, starających się w Polsce o przyznanie renty socjalnej, wymaga się:
- posiadania karty pobytu z adnotacją: „dostęp do rynku pracy”, albo
- zamieszkania w Polsce i posiadania:
- zezwolenia na pobyt stały,
- statusu uchodźcy albo ochrony uzupełniającej,
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego w Unii Europejskiej,
- prawa pobytu lub prawa do stałego pobytu i posiadania obywatelstwa albo przynależności do rodziny obywatela Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii.
Gdzie i w jaki sposób złożyć wniosek o rentę socjalną?
Wniosek o rentę socjalną wraz z niezbędnymi dokumentami wyszczególnionymi powyżej, należy złożyć:
- osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce organizacyjnej ZUS (pisemnie lub w formie ustnej do protokołu),
- za pośrednictwem: poczty tradycyjnej, polskiego urzędu konsularnego.
Kto może złożyć wniosek o rentę socjalną?
Wniosek o rentę socjalną należy złożyć osobiście lub za pośrednictwem:
- przedstawiciela ustawowego (np. rodzic w imieniu dziecka);
- opiekuna prawnego;
- kierownika ośrodka pomocy społecznej;
- opiekuna faktycznego (po złożeniu oświadczenia i otrzymaniu pełnomocnictwa);
- innej osoby, posiadającej pisemne, podpisane przez obie strony, pełnomocnictwo (warto w nim podać dane tej osoby, aby urzędnik mógł sprawdzić jej tożsamość, np. imię i nazwisko, serię i numer dowodu osobistego).
Jeśli, zgodnie z opinią lekarza, osoba niepełnosprawna ubiegająca się o rentę socjalną, z powodu złego stanu zdrowia nie może się przemieszczać, lekarz orzecznik ZUS, przeprowadzi badanie w miejscu zamieszkania interesanta.
Kiedy należy złożyć wniosek o rentę socjalną?
- Wniosek o rentę socjalną można złożyć najwcześniej na miesiąc przed osiągnięciem pełnoletniości.
- Jeśli osoba niepełnosprawna, ubiegająca się o rentę socjalną jest pełnoletnia, powinna złożyć wniosek jak najszybciej. Prawo do świadczenia zostanie ustalone od miesiąca zgłoszenia wniosku.
W jakim czasie nasz wniosek o rentę socjalną zostanie rozpatrzony?
Wniosek rozpatruje organ rentowy, właściwy dla miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej lub jednostka organizacyjna ZUS, wyznaczona przez Prezesa ZUS. Po analizie wniosku i załączonej dokumentacji oraz ewentualnym przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, organ rentowy wydaje decyzję w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności, niezbędnej do wydania decyzji.
Odwołanie od decyzji o nieprzyznaniu renty socjalnej
Istnieje możliwość odwołania od decyzji o nieprzyznaniu renty socjalnej. Odwołanie do sądu okręgowego, sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, należy wnieść pisemnie lub ustnie do protokołu, za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję, w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji. Postępowanie odwoławcze jest wolne od opłat.
Zawieszenie renty
Prawo do renty ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (zatrudnienie (także na umowę zlecenie), służba (np. w wojsku czy policji) lub inna praca zarobkowa albo prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej (oprócz działalności twórczej i artystycznej)). Za przychód powodujący zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia, uważa się również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego, wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, itp.
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ulega zawieszeniu w sytuacji osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% aktualnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy. Średnie miesięczne wynagrodzenie ogłasza cyklicznie Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
Od 1 czerwca 2019 r. kwota równa 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosi 6436,30 zł brutto.
W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nie wyższej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż 24% kwoty bazowej dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i 18% kwoty bazowej dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Od 1 czerwca 2019 r. kwota równa 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosi 3465,70 zł brutto, zaś kwota maksymalnego zmniejszenia świadczenia wynosi od 1 marca 2019: 599,04 zł dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz 449,31 zł dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Wymienione tutaj kwoty ulegają częstym zmianom. Aktualne informacje znajdują się na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, www.zus.pl.
Kontakt do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Przy załatwianiu formalności można skorzystać z pomocy pracowników ZUS
- w Centrum Obsługi Telefonicznej
- pod numerem telefonu 22 560 16 00 (opłata za połączenie jest zgodna z planem taryfikacyjnym danego operatora)
- za pośrednictwem e-mail cot@zus.pl
- przez komunikator Skype na stronie www.zus.pl lub pod zus_centrum_obslugi_tel
- przez czat na stronie www.zus.pl
konsultanci są dostępni w dni robocze: pon.– pt. w godz. 7.00–18.00
- w najbliższej jednostce organizacyjnej ZUS
lub uzyskać informację na stronie internetowej www.zus.pl.
Podstawy prawne
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 poz. 1270, z późn. zm.);
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1376, z późn. zm.);
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. z 2013 r. poz. 737).