Nieprzewidywalne zimowe warunki pogodowe – niższe temperatury, śnieg, lód, deszcz ze śniegiem i wczesne następowanie ciemności mogą stanowić wyzwanie dla ponad 16 milionów osób opiekujących się bliskimi, których dotknęła choroba Alzheimera lub demencja. Obecny kryzys związany z pandemią COVID-19 dodatkowo komplikuje sytuację.
Choroba Alzheimera należy do schorzeń neurologicznych przebiegających z postępującym pogorszeniem funkcji poznawczych. Do opieki nad chorym w zimowych warunkach warto przygotować się odpowiednio wcześnie. Przygotowując się z wyprzedzeniem, opiekunowie mogą mieć duży wpływ na bezpieczeństwo swoich bliskich. Poniżej zaprezentowano kilka wskazówek zebranych przez Stowarzyszenie Alzheimer’s Association Greater Missouri Chapter dotyczących bezpieczeństwa w sezonie zimowym zarówno dla opiekunów jak i chorych z demencją.
Bądź przygotowany
Zimowe burze mogą być niebezpieczne. Warto regularnie sprawdzać warunki pogodowe i przygotować plany awaryjne na wypadek konieczności pozostania z chorym w domu. Warto wcześniej zaplanować harmonogram dnia tak, aby ograniczyć ilość czasu spędzanego przez osobę chorą samotnie. Zadania można spróbować gromadzić w bloki i załatwiać w czasie pojedynczych wyjść. W uzasadnionych sytuacjach korzystne może być zgromadzenie zapasów żywności i innych niezbędnych środków.
Zadbaj o ciepło
Najlepszym przygotowaniem na zimowe warunki pogodowe jest odpowiednia odzież. Chorzy często nie są w stanie samodzielnie poprawić ubrania lub zgłosić, że jest im zimno. Dbając o ubiór należy zakładać kilka luźnych warstw, które pozwolą utrzymać ciepło ciała jednocześnie nie ograniczając ruchów. Należy dokładnie sprawdzić czy nie pozostawiono miejsc z odsłoniętą skórą co może być przyczyną odmrożenia. Należy upewnić się, że osoba chora nosi odzież, która zakrywa jak największą powierzchnię skóry. Warto rozważyć kilka warstw lekkiej odzieży zamiast jednej grubej. Zaleca się, aby pamiętać o odpowiednim nakryciu głowy oraz zabezpieczeniu dystalnych części ciała, zwłaszcza rąk. Istotne jest także zabezpieczanie skóry nieosłoniętej odpowiednim kremem.
Zapobiegaj upadkom
Choroba Alzheimera może istotnie zaburzać równowagę i wpływać na mobilność pacjenta. W opiece należy zakładać, że wszystkie powierzchnie są śliskie. Pomagać osobie chorej można wykonując mniejsze kroki i zwalniając, tak aby mogła dopasować chód i prędkość do bezpieczniejszego poziomu. Problemy z percepcją mogą utrudniać osobie cierpiącej na chorobę Alzheimera lub demencję zobaczenie lodu na chodnikach lub uświadomienie sobie, że lód jest śliski lub że śnieg nie jest twardą powierzchnią. Utrzymuj chodniki i podjazdy w odśnieżone i suche, aby chodzenie na zewnątrz było bezpieczniejsze dla wszystkich. Jeśli to możliwe, korzystaj z poręczy lub chodź ramię w ramię. Skorzystaj z parkingu w garażu. Istotne znaczenie będzie imało również odpowiednie obuwie z antypoślizgową powierzchnią.
Odpowiednie oświetlenie
Miesiące zimowe oznaczają mniejsze nasłonecznienie i krótsze dni. Choroba Alzheimera wpływa na percepcję wzrokową, czyli prawidłowe widzenie i może powodować zwiększoną dezorientację w ciemnym lub zacienionym otoczeniu, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Warto pamiętać o włączaniu światła wcześniej w pomieszczeniach, w których chory będzie przebywał. Korzystne może okazać się również zainstalowanie odpowiednich włączników automatycznych reagujących na ruch lub czujników odmierzających czas włączania i wyłączania światła.
Zapobieganie wędrówce
Wędrówka jest jednym z najczęstszych i najtrudniejszych problemów, z którymi borykają się opiekunowie. Wędrówka chorego może być niezwykle niebezpieczna w chłodniejszych warunkach. Warto obserwować chorego pod kątem nadmiernego pobudzenia emocjonalnego, wzburzenia czy stresu. Należy pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu pomieszczeń oraz niepozostawianiu chorego w samotności o ile tylko jest to możliwe. Pomocna może okazać się także opaska informacyjna z adresem oraz numerem telefonu do rodziny bądź ośrodka, w którym przebywa pacjent.
Choroba Alzheimera znacząco wpływa na życie chorych ale także na jakość życia ich rodzin i opiekunów. Opieka nad osobą z demencją może być trudnym doświadczeniem. O dobrostanie chorego decyduje bardzo często stan fizyczny i emocjonalny jego opiekuna, dlatego warto mieć na względzie również odpowiednie zabezpieczenia dla rodziny i opiekunów. Stowarzyszenie podkreśla, aby opiekunowie nigdy nie wahali się prosić o pomoc w załatwianiu spraw, zakupów środków spożywczych czy też odśnieżaniu oraz dbali o siebie samych.
Źródło: https://eu.columbiatribune.com/story/opinion/columns/2021/01/27/winter-safety-tips-alzheimers-and-dementia-caregivers/4249234001/
Naukowcy z laboratoriów IBM i Pfizer chcą wykorzystać sztuczną inteligencję do udoskonalania technik wykrywania wczesnych objawów chorób otępiennych. Choroba Alzheimera może zostać wykryta na bardzo wczesnym etapie dzięki prostym testom opartym na rysunkach, które pozwalają lekarzom wykrywać pierwsze oznaki prognozujące schorzenie. Zdaniem naukowców można wyszkolić algorytmy sztucznej inteligencji, aby zapewnić znacznie bardziej wiarygodne prognozy dotyczące choroby na podstawie wspomnianych testów.
Choroba Alzheimera to schorzenie neurologiczne charakteryzujące się postępującymi zaburzeniami pamięci oraz zaburzeniami prowadzącymi w przyszłości do utraty samodzielności chorego. Opublikowane w czasopiśmie naukowym ,,The Lancet” badanie oceniało działanie algorytmu sztucznej inteligencji, wyszkolonego do przewidywania wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych, wśród uczestników badanych w ramach Framingham Heart Study. Algorytm wykorzystał dane zbierane przez kilka lat, związane z zadaniem opisu obrazu „The cookie-theft” z badania Boston Diagnostic Aphasia Examination. Obraz ,,The cookie-theft” przedstawia dwoje dzieci w kuchni kradnących ciasteczka za plecami matki i jest wykorzystywany w diagnozie zaburzeń poznawczych.
Zadanie to jest powszechnie stosowane do oceny upośledzenia funkcji poznawczych w zaburzeniach neurologicznych, ale do tej pory analizę wyników uczestników wykonywał lekarz klinicysta. Choroba Alzheimera jest zwykle poprzedzona łagodnymi zaburzeniami poznawczymi, dlatego ich wystąpienie może z pewnym prawdopodobieństwem zwiastować jej wystąpienie.
W teście IBM-Pfizer sztuczna inteligencja została przeszkolona do oceny odpowiedzi na zadania za pomocą automatycznej analizy językowej. Zdaniem naukowców prowadzących doświadczenie algorytmy działały poprawnie.
Na podstawie pisemnych odpowiedzi udzielonych w ciągu kilku lat przez próbkę 80 pacjentów, z których u połowy choroba Alzhaimera rozwinęła się po 85. roku życia, lekarzom udało się przewidzieć wczesne objawy choroby w 60% przypadków. Według naukowców ta sama analiza przeprowadzona przez program AI doprowadziła do 70% wskaźnika sukcesu. Badacze byli w stanie zweryfikować przewidywania swojego modelu z rzeczywistymi wynikami w grupie i oszacować, u którego z uczestników choroba Alzheimera może się rozwinąć.
,,A to dopiero początek” – jak mówią badacze. Według naukowców analiza i przewidywanie zachorowania na chorobę Alzheimera za pomocą testów mowy lub testów językowych przeprowadzanych przez sztuczną inteligencję tylko się poprawi.
Choroba Parkinsona to schorzenie neurologiczne występujące coraz częściej w populacji. Chorobę tą opisuje się jako samoistną i postępującą, która z czasem może prowadzić do niepełnosprawności. Przedmiotem badań wielu naukowców i klinicystów jest obecnie udoskonalenie metod spowalniających postęp schorzenia oraz umożliwiających zapewnienie kompleksowej opieki i usług medycznych pacjentom. Znacznym ułatwieniem w terapii pacjenta z chorobą Parkinsona może być wykorzystanie telemedycyny, czyli świadczenia usług leczniczych na odległość. W celu opracowania skutecznej, skoncentrowanej na pacjencie i zrównoważonej usłudze, dla tej grupy chorych stworzono wirtualną klinikę dla osób z chorobą Parkinsona.
Miejsce to łączy konsultacje telefoniczne i raporty z użytkowania innowacyjnej technologii monitorującej funkcjonowanie pacjenta. Kinetigraph Parkinsona (PKG) to urządzenie noszone na nadgarstku, zapewniające obiektywną ocenę motoryki pacjenta oraz generujące raport wykorzystywany przez lekarzy do optymalizacji schematów leczenia. Choroba Parkinsona objawia się przede wszystkim jako zaburzenia motoryczne, dlatego obserwacja sprawności ruchowej pacjenta jest jednym z kluczowych elementów terapii.
W celu dokonania oceny efektywności rozwiązania przeprowadzono badanie pilotażowe z wykorzystaniem PKG. W pierwszym etapie badania umawiano pacjentów, których dotknęła choroba Parkinsona na wizytę w wirtualnej klinice, do lekarza prowadzącego. Po omówieniu objawów i zapoznaniu się z raportem PKG, lekarz mógł zdecydować o wszelkich zmianach leków lub innych interwencjach i przekazać to lekarzowi ogólnemu pacjenta. Opinie pacjentów zostały zebrane za pomocą kwestionariuszy zawierających pytania na temat przebiegu konsultacji.
Wyniki badania były zaskakujące. Wzięło w nim udział 61 pacjentów z ponad 12 klinik. Wśród respondentów kwestionariusza dotyczącego jakości wizyty w wirtualnej klinice, 89% było zadowolonych z konsultacji. Wirtualna klinika pozwoliła lekarzowi podjąć decyzję o leczeniu ze skutecznością porównywalną do klinik stacjonarnych. Wśród ograniczeń konsultacji na odległość wymieniono między innymi problemy z urządzeniem (PKG), problemy z mową oraz słuchem pacjentów a także zaawansowaną fazę choroby. Jako istotną zaletę wizyty na odległość pacjenci wskazali oszczędność czasu oraz ułatwienie w kontakcie z lekarzem specjalistą.
Choroba Parkinsona jest jednym ze schorzeń, które wymaga regularnych wizyt i monitorowania stanu zdrowia, co jest znacznym utrudnieniem w codziennym funkcjonowaniu pacjentów. Projekt wirtualnej kliniki może stanowić punkt odniesienia do dalszych prac nad wdrażaniem bardziej zaawansowanych rozwiązań telemedycyny dla pacjentów wymagających specjalistycznej opieki medycznej. Jak podkreślają badacze, kluczowe znaczenie dla funkcjonowania wirtualnych klinik może mieć odpowiedni dobór pacjentów i selekcja tej grupy chorych, która może być sukcesywnie leczona na odległość.
Wirtualna klinika pozwoli oszczędzić czas oraz zmniejszyć liczbę kontaktów i być dobrą alternatywą standardowego leczenia w czasach epidemii. Choroba Parkinsona zaliczana jest do często występujących schorzeń neurologicznych, dlatego intensywne poszukiwanie nowoczesnych rozwiązań dotyczących opieki nad tą grupą pacjentów jest obecnie przedmiotem badań wielu naukowców.
Choroba Parkinsona to zwyrodnienie neurodegeneracyjne polegające między innymi na odkładaniu się w mózgu złogów patologicznego białka – alfa-synukleiny. Nasilony stan zapalny oraz nagromadzone białko powoduje szereg uciążliwych objawów neurologicznych i psychiatrycznych. Choroba Parkinsona może być przyczyną znacznego pogorszenia jakości życia oraz niepełnosprawności.
Naukowcy z Uniwersytetu w Georgetown już w 2013 roku zauważyli, że znany lek przeciwnowotworowy – Tasigna może wspomagać usuwanie toksycznych grudek alfa-synukleiny z mózgu myszy, u których choroba Parkinsona została wywołana celowo.
Dopiero w 2017 udało się przenieść badania do II fazy badania klinicznego co pozwoliło lepiej zaobserwować i zrozumieć mechanizmy działania leku na zgromadzoną w mózgu alfasynukleinę. Badania nad nowym lekiem lub też nowym zastosowaniem istniejącego już leku przechodzą przez wszystkie wymagane procedury, aby nie narażać pacjentów na niebezpieczeństwo. W badaniach drugiej fazy prowadzone są testy w grupie chorych pacjentów ochotników.
Choroba Parkinsona to trudna do zaakceptowania diagnoza. Stale postępujący proces utraty neuronów istoty czarnej w mózgu nadal pozostaje zagadką, które przyczyny pozostają nieznane. Istnieje wiele teorii wyjaśniających przyczyny tego zjawiska jednak lekarze i naukowcy skupiają się obecnie na zwalczaniu skutków choroby. Wyniki drugiej fazy badań nad nowym zastosowaniem leku Tasigna wykazały, że u pacjentów z Parkinsonem lek ten powodował zmniejszenie ilości patologicznej alfa-synukleiny o 20%. U chorych poddanych leczeniu zaobserwowano również zwiększenie o 50% ilości metabolitów dopaminy – neuroprzekaźnika, który występuje w niewystarczających ilościach chorych. Po obserwacji 15 miesięcznej zaobserwowano istotną poprawę w zakresie funkcji motorycznych. Wszyscy chorzy biorący udział w badaniu zgłosili poprawę jakości życia po zastosowanym leczeniu.
Choroba Parkinsona powoduje znaczne utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu, a z czasem prowadzi do ograniczenia samodzielności pacjenta. Lek opóźniający proces postępowania choroby może znacznie opóźnić występowanie uciążliwych objawów i wydłużyć okres samodzielności.
Przed wprowadzeniem Tasigna na nowy rynek zostanie on poddany kolejnym testom potwierdzającym zarówno jego skuteczność jak i bezpieczeństwo. Wyniki dotychczasowych badań pozwalają przypuszczać, że lek ten może wpłynąć na jakość życia chorych.
Źródło: https://www.fiercebiotech.com/research/how-novartis-cancer-drug-tasigna-restores-critical-dopamine-s-lost-to-parkinson-s-disease
Z uwagi na postępujący proces starzenia się społeczeństwa stwierdza się coraz częstsze występowanie chorób neurodegeneracyjnych takich jak choroba Alzheimera czy też choroba Parkinsona. Przebieg chorób neurodegeneracyjnych charakteryzuje postępujący proces degeneracji komórek nerwowych, co może skutkować obniżeniem sprawności ruchowej lub umysłowej prowadzącym do niepełnosprawności. Ze względu na patogenezę chorób neurodegeneracyjnych przypuszcza się, że sposób żywienia oraz skład jakościowy diety może mieć znaczący wpływ na przebieg schorzenia. Wśród czynników żywieniowych istotnych z punktu widzenia chorób neurodegeneracyjnych wyróżnia się:
- Przeciwzapalne działanie niektórych składników pożywienia
- Kaloryczność diety i kontrola masy ciała
- Podaż witamin z grupy B
- Prawidłowy skład mikroflory jelitowej
STAN ZAPALNY
W literaturze naukowej zwraca się uwagę na fakt, że niektóre składniki pożywienia mogą spowalniać postęp choroby poprzez zwalczanie stanu zapalnego, który towarzyszy procesowi degeneracji neuronów. Rolą składników odżywczych może być ochrona delikatnej struktury tkanki nerwowej przed szkodliwym działaniem stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego. Do czynników o działaniu przeciwzapalnym zalicza się głównie nienasycone kwasy tłuszczowe. W diecie człowieka pochodzą one głownie z nierafinowanych olejów roślinnych oraz ryb i nasion. Wysokie spożycie nasyconych tłuszczów z produktów zwierzęcych wskazywane jest w literaturze jako zwiększające ryzyko chorób otępiennych. Obecność w jadłospisie nienasyconych kwasów tłuszczowych pochodzących z olejów roślinnych, ryb oraz nasion może również wpływać korzystnie na profil lipidowy i zapobiegać zmianom miażdżycowym prowadzącym do uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego.
WITAMINY Z GRUPY B
Dieta może mieć również znaczenie w kontekście wpływu na plastyczność neuronów. Pomimo, że tkanka nerwowa wykazuje słabą zdolność do regeneracji zjawisko plastyczności mózgu pozwala w pewien sposób zachować funkcje układu nerwowego oraz adaptować do zmieniającego się środowiska. Bardzo ważne dla procesu reorganizacji jest odpowiednia podaż witamin z grupy B, szczególnie witaminy B12, kwasu foliowego oraz tiaminy. Wykazano również, że zmniejszone stężenie witaminy B12 oraz kwasu foliowego i towarzyszące temu zjawisku podwyższone stężenie homocysteiny może wpływać na progresję otępienia naczyniopochodnego jak również otępienia w chorobie Alzheimera.
MASA CIAŁA
W chorobach neurozwyrodnieniowych istotne znaczenie ma również fakt, że choroby dietozależne takie jak cukrzyca typu II czy otyłość, które mogą przyczyniać się do nasilenia stanu zapalnego i neurodegeneracji. Tkanka tłuszczowa ma wpływ na gospodarkę hormonalną, a jej nadmierna ilość nasila stan zapalny. W wyniku procesu starzenia, u osób starszych zachodzi zjawisko stopniowej utraty beztłuszczowej tkanki, która zastępowana jest tkanką tłuszczową często bez znaczących zmian w masie ciała. Otyłość u osób starszych jest więc dodatkowo obarczona większym ryzykiem nasilenia procesu zapalnego i stopniowego pogarszania się funkcji układu nerwowego i odpornościowego. Insulinooporność towarzysząca cukrzycy typu 2 może dodatkowo zaburzać funkcje kognitywne.
Masa ciała może mieć również znaczenie w przypadku występowania niedożywienia. Choroba Parkinsona ze względu na towarzyszące jej objawy może być przyczyną nasilenia ryzyka niedożywienia u osób starszych. Niedożywienie może bezpośrednio przekładać się na pogorszenie funkcjonowania poznawczego i progresję choroby.
MIKROFLORA JELITOWA
Obecnie przypuszcza się, że wpływ na funkcje układu nerwowego mogą mieć również bakterie zasiedlające naturalnie jelito grube. Rodzaj bakterii zależy między innymi od składu i jakości diety. Duża ilość przetworzonych produktów, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz brak błonnika pokarmowego mogą niekorzystnie wpływać na dobre bakterie zasiedlające końcowy odcinek jelita. Zaburzenia w składzie mikroflory jelitowej mogą przyczyniać się do nasilenia stanu zapalnego, ale również powodować problemy z wypróżnianiem i dyskomfort.
Najnowsze badania dotyczące chorób neurodegeneracyjnych dotyczą również badania wpływu ogólnego stanu przewodu pokarmowego na jakość funkcji poznawczych. Część naukowców przypuszcza, że choroba Parkinsona może być spowodowana zaburzeniami w przewodzie pokarmowym co potwierdzono dotychczas jedynie na modelu zwierzęcym.
Korzystne wydaje się być spożywanie produktów poddanych fermentacji mlekowej ze względu na stymulację rozwoju korzystnych gatunków bakterii w końcowym odcinku jelita. Pozytywne działanie fermentowanych produktów takich jak: kefir, jogurt naturalny czy też ogórki kiszone lub kapusta może wpływać pozytywnie poprzez łagodzenie stanu zapalnego, poprawę nastroju, a także wspomaganie funkcji jelit. Zarówno choroba Parkinsona jak i choroba Alzheimera predysponują do występowania zaburzeń w składzie mikroflory jelitowej ze względu na zmiany w jakości i ilości przyjmowanych pokarmów. Wprowadzenie do diety naturalnych produktów poddanych fermentacji może być korzystne dla tej grupy chorych.
Obecnie, najkorzystniejszym
modelem żywienia w profilaktyce i leczeniu chorób neurodegeneracyjnych wydaje
się być dieta śródziemnomorska. Ten rodzaj diety bazuje na produktach
roślinnych, dużej ilości warzyw i produktów zbożowych. Dieta śródziemnomorska
uwzględnia również odpowiednią podaż tłuszczów roślinnych oraz błonnika
pokarmowego. W diecie tej można znaleźć również spore ilości ryb oraz produktów
mlecznych. Uwzględnione w
diecie śródziemnomorskiej czerwone wino zwykle spożywane jest w postaci
rozcieńczonej jednak nie zaleca się spożywania alkoholu w chorobach
neurodegeneracyjnych ze względu na stosowane leczenie oraz możliwość
uzależnienia.
Znaczenie diety w chorobach neurodegeneracyjnych jest często niedoceniane, pomimo że może w znacznym stopniu wpłynąć na jakość życia pacjentów oraz w pewnym stopniu na przebieg choroby.
Autorką artykułu jest Elwira Gliwska – absolwentka dietetyki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Jej zainteresowania to żywienie kliniczne oraz neurologia. Obecnie udziela wsparcia w zakresie porad dietetycznych różnym grupom pacjentów oraz prowadzi projekty naukwo-badawcze z zakresu dietetyki. W Fundacji Neuron Plus prowadzi cotygodniowe, prywatne porady livechat dla osób z niepełnosprawnośćią.
Bibliografia
Szczygieł B., i wsp. Rola wybranych składników odżywczych we wspomaganiu leczenia farmakologicznego choroby Alzheimera. Medycyna Wieku Podeszłego 2014, tom 4, nr 1, 7–15
Dochniak M., Ekiert K., Żywienie w prewencji i leczeniu choroby Alzheimera i choroby Parkinsona. Piel. Zdr. Publ. 2015, 5, 2, 199–208
Kossut M Plastyczność mózgu. Neuropedia – Encyklopedia Neuronauki 2014, 1(1):2; wersja 1
Eriksson PS, Perfilieva E, Bjork-Eriksson T, Alborn AM, Nordborg C, Peterson DA, and Gage FH (1998) Neurogenesis in the adult human hippocampus. Nature Medicine; 4(11): 1313-1317.