osoby z niepełnosprawnością Stop Barierom

Rozwój technologii informatycznych ma ogromne znaczenie dla całego społeczeństwa, ale zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnością, gdyż znacznie poprawia ich dostęp do usług publicznych.

Jeszcze stosunkowo niedawno niemal wszystkie sprawy urzędowe, czy też związane z ochroną zdrowia lub finansami trzeba było załatwiać w siedzibach odpowiednich firm i instytucji. Oznaczało to często stanie w długich kolejkach, konieczność wielokrotnego udawania się w jednej sprawie i nic dziwnego, że dla wielu osób z niepełnosprawnością dostęp do usług publicznych był mocno ograniczony. Była to swego rodzaju jedna z większych barier utrudniających OzN normalne funkcjonowanie w społeczeństwie.

Sytuację odwróciła cyfryzacja, która szeroko wkracza w nasze życie, wywołując co prawda szereg wyzwań i zagrożeń, ale niesie też szereg pozytywnych zmian. Należy do nich na pewno informatyzacja gospodarki, a także szeroko pojętej administracji i sfery społecznej. Cyfryzacja bowiem ułatwia życie OzN w różnym wymiarze: podnosi ich pozycję na rynku pracy, umożliwia szersze korzystanie z dóbr kultury i zapewnia coraz szerszy dostęp do usług publicznych, takich jak edukacja, administracja i zdrowie.

Ten proces przyspieszyła pandemia, gdyż lockdown i inne restrykcje pandemiczne wymusiły ograniczenie bezpośrednich kontaktów pracowników administracji, banków, placówek ochrony zdrowia z klientami i petentami i konieczne stało się przejście do kontaktów wirtualnych. Dlatego masowo zaczęto uruchamiać aplikacje i programy umożliwiające składanie podań, wniosków z wieloma załącznikami, poświadczeń i innych dokumentów w wersji elektronicznej, rozwija się też cały czas e-medycyna. Wszystko po to, aby petenci nie przychodzili do urzędu, ale co się da załatwili z domów, wysyłając i odbierając korespondencję urzędową drogą mailową.

– W ten sposób nie jest już problemem ograniczona mobilność osób z niepełnosprawnością, czy ich ograniczenia sensoryczne albo inne deficyty, gdyż w domu, przed własnym komputerem mają o wiele więcej czasu na załatwienie swoich spraw niż podczas wizyty w jakiejkolwiek instytucji publicznej – wyjaśnia prof. Janusz Kocki, przewodniczący Rady Naukowej Fundacji Neuron+. I dodaje: Te narzędzia i rozwiązania cyfrowe pozostały w powszechnym użyciu, nawet gdy osłabło zagrożenie COVID-19 i wszystkie instytucje i firmy na nowo się otworzyły. Okazało się bowiem, że cyfryzacja usług publicznych jest korzystna dla wszystkich, zarówno dla urzędników, jak i interesantów. Dlatego osoby z niepełnosprawnością mogą mieć nadzieję na to, że wraz z rozwojem technologii cyfrowych dostęp do usług publicznych będzie dla nich coraz łatwiejszy.

Fundacja Neuron+ od kilku lat promuje rozwijanie usług cyfrowych, ułatwiających życie OzN. Elementem tych działań jest kampania „STOP Barierom”, której jednym z elementów jest promowanie działań ułatwiających funkcjonowanie osób z niepełnosprawnością w

codziennym życiu. W tym roku trzecia edycja kampanii odbywa się pod hasłem „STOP Barierom – STOP Covid”, której celem jest wspieranie OzN i seniorów w czasie pandemii.

III edycja ogólnopolskiej kampanii informacyjno-edukacyjnej STOP Barierom – STOP Covid na rzecz osób z niepełnosprawnością jest realizowana dzięki dofinansowaniu ze środków: Fundacji ORLEN, Fundacji PKO Banku Polskiego, Fundacji KGHM Polska Miedź, Totalizatora Sportowego Sp. z o.o., Fundacji Agencji Rozwoju Przemysłu, Fundacji BGK im. J.K. Steczkowskiego, Fundacji Polskiego Funduszu Rozwoju

Praca zdalna stała się szansą dla opiekunów OzN – ich aktywność zawodowa nie odbija się na poziomie opieki nad swoimi niepełnosprawnymi domownikami. Nie muszą też oni wybierać między opieką a pracą, a tym samym rodzina nie traci dochodów

W domu także praca, a nie tylko opieka

Szersze rozpowszechnienie pracy zdalnej w dobie pandemii Covid-19 okazało się bardzo korzystne dla opiekunów osób z niepełnosprawnością. Pozwala im bowiem łączyć pracę zarobkową z opieką nad chorymi dziećmi, rodzeństwem czy rodzicami.

Praca zdalna zmieniła sytuację tysięcy pracowników, którzy opuścili biura i wykonują swoje zadania służbowe w domach. Nie wszyscy są z tego zadowoleni, zwłaszcza jeśli pracodawca rozważa na stałe utrzymanie tej formy zatrudnienia. Na pewno jednak praca zdalna okazała się bardzo korzystna dla opiekunów OzN. Powód jest zasadniczy: można dzięki temu łączyć pracę zarobkową z opieką nad osobą niepełnosprawną. To zupełnie zmienia sytuację wielu opiekunów OzN.

– Wielu rodziców i opiekunów, dotyczyło to zwłaszcza kobiet, z powodu konieczności sprawowania całodziennej opieki nad dziećmi lub innymi krewnymi jest zmuszonych do rezygnacji z pracy zawodowej. Od razu powoduje to spadek dochodów wielu rodzin, gdyż zasiłki opiekuńcze czy renty socjalne często nie rekompensują strat z powodu braku w budżecie domowym comiesięcznej pensji. Natomiast przejęcie na pracę zdalną powoduje, że można jednocześnie zajmować się osobą niepełnosprawną i zarabiać na jej utrzymanie i całej rodziny. Nie ma więc niebezpieczeństwa, że niepełnosprawność jednego członka rodziny doprowadzi do jej pauperyzacji – tłumaczy prof. Janusz Kocki, przewodniczący Rady Naukowej Fundacji Neuron+.

Postępująca informatyzacja gospodarki, rozwijanie technologii cyfrowych, powoduje, że coraz więcej prac zawodowych będzie można wykonywać z domu. To już nie tylko szeroko pojęte prace biurowe, wykonywanie prac działów księgowych czy kadrowych, ale cyfryzacja umożliwia zdalną obsługę klientów, nie tylko w postaci standardowej infolinii. W domach mogą pracować bowiem także m.in. architekci, graficy, pracownicy reklamy i marketingu, doradcy finansowi, analitycy itd. Lista takich zawodów będzie się zapewne cały czas rozszerzać.

Wspieranie zatrudnienia OzN i ich opiekunów to jeden z głównych celów kampanii społecznej „Stop Barierom”, którą trzeci rok z rzędu prowadzi Fundacja Neuron +. W tym roku kampania rozstała rozszerzona o treści dotyczące walki z pandemią koronawirusa z uwzględnieniem potrzeb osób z niepełnosprawnością, seniorów i ich rodzin. Więcej informacji można znaleźć na stronie stopbarierom.pl

– Całemu społeczeństwu powinno zależeć na tym, aby jak najwięcej rodziców i opiekunów mogło łączyć pracę zawodową z zajmowaniem się swoimi podopiecznymi. Zapewni to bowiem tym rodzinom życie na dobrym poziomie, nie będą też oni klientami pomocy

społecznej – podkreśla prof. Janusz Kocki, przewodniczący Rady Naukowej Fundacji Neuron+.

Lepszy dostęp do informacji dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów – to jeden z głównych celów tegorocznej, trzeciej już edycji kampanii społecznej „Stop Barierom – Stop Covid”.

Od pierwszej edycji kampanii „Stop Barierom” jej inicjator – Fundacja Neuron+ przywiązuje duża wagę do elementów informacyjno-edukacyjnych. Okazuje się bowiem, że wielu spośród OzN, członków ich rodzin lub prawnych opiekunów nie ma pełnej wiedzy na temat swoich praw, nie tylko w zakresie opieki zdrowotnej, ale także świadczeń socjalnych, możliwości podejmowania nauki czy pracy. I kampania „Stop Barierom” na tym polu odniosła spory sukces, udostępniając zainteresowanym wiele ważnych dla nich informacji.

Okazuje się jednak, że informacji „nigdy nie jest za dużo”. W trakcie tegorocznej kampanii, która jest skoncentrowana na wspieraniu OzN i seniorów w walce ze skutkami pandemii Covid-19 rozbudowany został znany już z poprzednich edycji akcji e-niezbędnik (na stronie www.stopbarierom.pl). Rozszerzono go przede wszystkim właśnie o pakiet informacji dotyczących koronawirusa. Można się z nich dowiedzieć o najczęstszych objawach zakażenia i miejscach, gdzie w razie konieczności można otrzymać w takich sytuacjach pomoc medyczną. Ważną częścią e-niezbędnika są także informacje o pomocy, jakiej w czasie pandemii udzielają OzN i seniorom wolontariusze, stowarzyszenia i ruchy społeczne. Poza tym, e-niezbędnik radzi – pod hasłem „Bądź bezpieczny” – w jaki sposób należy postępować, aby uniknąć zakażenia SARS-CoV-2.

– Osoby z niepełnosprawnością i seniorzy należą do tych grup społecznych, które najbardziej ucierpiały z powodu pandemii Covid-19. To ich szczególnie dotknęło ograniczenie dostępu do leczenia, rehabilitacji, zerwanie kontaktów z bliskimi w czasie lockdownu. Teraz musimy się liczyć z kolejną, jesienną falą zachorowań i nie mam wątpliwości, że e-niezbędnik pomoże wielu ludziom się do tego przygotować. – mówi prof. Janusz Kocki, przewodniczący Rady Naukowej Fundacji Neuron+.

Co ważne, e-niezbędnik ma też formę aplikacji na telefon, którą można bezpłatnie pobrać ze strony stopbarierom.pl i swobodnie korzystać w niej w dowolnym miejscu.

Pomocny okazuje się również wirtualny asystent – chatbot, który odpowiadając na zadawane na żywo pytania, pomaga przejść przez gąszcz różnorakich przepisów lub wskazuje konkretne rady, np. pracodawcom, którzy chcieliby zatrudnić pracowników z grona osób z niepełnosprawnością. Jeśli chatbot nie znajdzie natychmiast oczekiwanej przez nas odpowiedzi, to zostanie ona udzielona nieco później przez eksperta drogą mailową. W ramach kampanii można też bezpośrednio zadawać pytania ekspertom, którzy udzielają porad prawnych, socjalnych i psychologicznych. Te ostatnie są ważne i pożądane przez OzN zwłaszcza

teraz w okresie pandemii Covid-19, gdy strach o przyszłość, ograniczenie kontaktów społecznych odbijają się negatywnie na zdrowiu psychicznym setek tysięcy ludzi.

W okresie pandemii nie doszło do pogorszenia się sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy – mają oni teraz nawet większe szanse na znalezienie zatrudnienia dzięki powszechności pracy zdalnej.

Taka forma zatrudnienia ma dla OzN same zalety. Nie trzeba być fizycznie w biurze, można swoje zadania wykonywać z domu, co jest wygodne nie tylko dla osób poruszających się na wózkach, ale i dla wielu innych niepełnosprawnych, którzy mają kłopoty z przemieszczaniem się. Ponadto rozwój nowoczesnych technologii spowodował, że na takie formy zatrudnienia można kierować także ludzi z dysfunkcjami słuchu lub mowy, bo ich sprzęt komputerowy można doposażyć w różnego rodzaju wzmacniacze, głośniki, a na ekranach można ustawić większy kontrast czy litery.

– Skoro podczas pracy zdalnej zatrudniona przez pracodawcę osoba wykonuje swoje zadania w domu, to nie ma dla firmy znaczenia, czy przy komputerze siedzi osoba zdrowa czy niepełnosprawna. Liczą się po prostu kwalifikacje zawodowe. Te zaś osoby z niepełnosprawnością mają coraz wyższe, rośnie bowiem wśród nich zainteresowanie zdobywaniem wykształcenia na poziomie średnim i wyższym, kursami, studiami podyplomowy – argumentuje prof. Janusz Kocki, przewodniczący Rady Naukowej Fundacji Neuron+.

Z dostępnych badań wynika, że w czasie pandemii sytuacja osób z niepełnosprawnością na rynku pracy nie uległa pogorszeniu, czego można było się obawiać. W przeszłości bowiem zdarzało się nie raz, że takie osoby pierwszy były obejmowane redukcjami, gdy firma wpadała w tarapaty finansowe. Tymczasem nie notuje się wzrostu bezrobocia w tej grupie społecznej. Eksperci nie mają wątpliwości, że duży wpływ na ten pozytywny trend ma rozpowszechnienie się pracy zdalnej.

Taka sytuacja otwiera też większe szanse na znalezienie pracy przed innymi niepełnosprawnymi kandydatami. Tym bardziej, że w warunkach zdalnego zatrudnienia pracodawca ma mniej obowiązków związanych z przygotowaniem stanowiska pracy dla OzN poza oczywiście zaopatrzeniem go w odpowiedni sprzęt informatyczny.

Jest więc nadziej, że dzięki pracy zdalnej uda się przynajmniej w pewnym stopniu poprawić wskaźniki zatrudnienia OzN. W Polsce bowiem wciąż mniej niż co trzeci niepełnosprawny podejmuje zatrudnienie, co jest wskaźnikiem znacznie niższym niż w rozwiniętych państwach zachodnich. Nie zawsze problemem jest brak zainteresowania ze strony potencjalnych pracodawców. Czasami na przeszkodzie w przyjęciu do pracy

OzN stały względy obiektywne, takie jak trudności z dojazdem do zakładu, bariery architektoniczne, brak możliwości dostosowania stanowiska pracy do potrzeb OzN. Praca zdalna te bariery usuwa.

Kodeks dla pracodawcy

Fundacja Neuron + opracowała Kodeks Dobrych Praktyk na rynku pracy na rzecz osób z niepełnosprawnościami (OzN). Jego stosowanie przez pracodawców znacznie poprawiłoby funkcjonowanie OzN w firmach i byłoby też korzystne dla zatrudniających ich przedsiębiorstw i instytucji.

Osoby z niepełnosprawnością aktywne zawodowo są objęte ochroną przez polskie prawo, ale ich sytuacja w miejscu pracy jest zależna bardziej od relacji międzyludzkich niż ustawowych zapisów. Brakuje jednak wskazówek, poradników dla pracodawców w jaki sposób należy traktować OzN i te lukę stara się wypełnić kodeks opracowany przez Fundację Neuron+.

Kodeks Dobrych Praktyk to inaczej zbiór norm regulujących funkcjonowanie niepełnosprawnych pracowników w przedsiębiorstwach, urzędach, szkołach, fundacjach, stowarzyszeniach i w wielu innych podmiotach, gdzie OzN znajdują zatrudnienie. Dotyczą one różnych aspektów i etapów funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością w firmie, począwszy od procesu rekrutacji, przez organizację stanowiska pracy, integrację z załogą, szkolenia, rehabilitację po sprawy związane z wynagradzaniem i awansem zawodowym.

Kodeks zawiera kilkadziesiąt szczegółowych zasad, które pomogą pracodawcom i innym pracownikom uniknąć problemów związanych choćby z kwestiami zachowania wobec OzN w codziennych sytuacjach w miejscu pracy. Inaczej bowiem trzeba podchodzić do osób, które poruszają się na wózkach inwalidzkich, a inaczej do tych, które mają problemy ze wzrokiem lub słuchem. Trzeba np. pozbywać się postaw stereotypowych wobec niepełnosprawnych i taktować jak każdego innego pracownika ze wszystkimi przynależnymi mu prawami i obowiązkami. Chodzi generalnie o to, że kodeks podpowiada pracodawcom, jakie działania powinni podejmować, żeby zapewnić dobre warunki pracy i życia osobom z niepełnosprawnościami. Wielu przedsiębiorców nie zdaje sobie bowiem nawet sprawy z tego, jakie potrzeby mogą mieć w pracy OzN, a jakie działania są wobec nich niepotrzebne, jeśli są to osoby samodzielne życiowo, czy w pełni sprawne intelektualnie. I nie chodzi tylko o elementarny zakaz dyskryminacji, ale przede wszystkim o to, żeby docenić fakt, iż osoby z niepełnosprawnością są w pełni wartościowymi, wydajnymi pracownikami.

– Kodeks pracy czy ustawy regulujące zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami tylko częściowo załatwiają problem zapewnienie OzN dobrych warunków w miejscu pracy. Prawo nie jest w stanie wszystkiego uregulować, często prawo nie nadąża za zmieniającymi się warunkami gospodarczymi i społecznymi wpływającymi na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Wiele zależy więc od nastawienia pracodawców, którzy z kolei mimo dobrej woli często nie wiedzą, jak postępować z niepełnosprawnymi pracownikami, jak zorganizować im miejsce pracy. Kodeks Dobrych Praktyk na pewno im pomoże w budowaniu dobrych relacji osób z niepełnosprawnościami z innymi pracownikami – uważa prof. Janusz Kocki, przewodniczący Rady Naukowej Fundacji Neuron+.

Trzeba podkreślić, że kodeks opracowany przez Fundację Neuron+ nie jest zamkniętą pracą, gdyż katalog działań w nim zawarty powinien być stopniowo rozszerzany. To dlatego, że pewne działania, jakie należy jeszcze podejmować w firmach na rzecz OzN, będzie podpowiadać życie, praktyka w zakładach pracy. Ponadto rynek pracy, systemy zarządzania pracownikami, nowe technologie będą narzucać zmiany i korekty w kodeksie. Dlatego Fundacja Neuron+ w przyszłości będzie przygotowywać nowe wersje Kodeksu Dobrych Praktyk.