Artykuł został przygotowany przez Sylwię Raciborską – dyplomowanego psychologa, który w każdą środę, w godzinach: 18.00-19.00 prowadzi prywatne, bezpłatne porady psychologiczne na naszej stronie www.stopbarierom.pl.

Wiadomość o niepełnosprawności zawsze jest ciosem, niezmiernie bolesnym doświadczeniem. Znajomość procesu adaptacji do niepełnoprawności jest bardzo ważna. Trzeba pamiętać, że przejście poszczególnych etapów nie następuje płynnie. Poszczególne okresy mogą przebiegać ze zmienną długością oraz intensywnością. Droga do adaptacji niepełnosprawności jest długa i bardzo trudna.

Proces adaptacji do niepełnosprawności dzieli się na kilka okresów psychologicznych:

Niepełnosprawność – okres szoku

Informacja o niepełnosprawności jest wstrząsem. Po otrzymaniu informacji o niepełnoprawności pojawia się mnóstwo gwałtownych emocji. Mieszają się ze sobą rozpacz, przerażenie, żal. Osoba dotknięta cierpieniem ma poczucie ogromnej krzywdy połączonej z bezsilnością. Płacz jest tylko jednym z elementów. Nierzadko dochodzi do agresji słownej, bo reakcje stają się nieprzewidywalne i często gwałtowne. Pojawiają się również zaburzenia łaknienia oraz snu.

Niepełnosprawność – okres kryzysu emocjonalnego

Z negatywnymi emocjami z okresu szoku osoba adaptująca się do niepełnosprawności wchodzi w etap kryzysu. Silne dotąd emocje jak gdyby słabną, wyciszają się, choć oczywiście, w dalszym ciągu są obecne. Pogłębia się natomiast ogromny smutek, przygnębienie i dojmujące poczucie beznadziejności. Pogarszają się relacje, nie tylko wewnątrz rodziny, ale też z najbliższym otoczeniem. W okresie kryzysu emocjonalnego może ujawnić się depresja.

Niepełnosprawność – okres pozornego przystosowania się do sytuacji

Po wcześniejszych, niezwykle trudnych emocjach, następny okres adaptacji zdaje się charakteryzować godzeniem się z sytuacją. Jednak jest to przystosowanie tylko pozorne. Niby osoba niepełnosprawna albo rodzina podejmują działania, ale większość naznaczona jest mechanizmami obronnymi.

Niepełnosprawność – okres konstruktywnego przystosowania się do sytuacji

Dopiero na tym ostatnim etapie następuje rzeczywiste przystosowanie. Niepełnosprawność nie podlega już zaprzeczeniom. Osoba niepełnosprawna i jej rodzina szukają autentycznej pomocy. Zdobywane informacje są analizowane, a nie odrzucane. Ten okres przynosi radość z postępów osiąganych przez osobę niepełnosprawną.

Bibliografia: 

Garret, J.F. (red.) Praktyka psychologiczna w rehabilitacji inwalidów. Warszawa, PZWL 1972 

Hulek, A. (red.) Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa PWN 1977 

Hulek, A. Teoria i praktyka rehabilitacji inwalidów. Warszawa, PZWL 1969 

Larkowa, H. (red.) Problemy psychologiczne w rehabilitacji inwalidów. Warszawa, PZWL 1974 

Łuszczyński, Cz. O łagodzeniu skutków kalectwa Warszawa, Instytut Wydawniczy CRZZ 1980 

Sękowska, Z. Pedagogika specjalna. Zarys. Warszawa, PWN 1985 

Tomaszewski, T. (red.) Psychologia. Warszawa, PWN 1975