Artykuł został przygotowany przez Sylwię Raciborską – dyplomowanego psychologa, który w każdą środę, w godzinach: 18.00-19.00 prowadzi prywatne, bezpłatne porady psychologiczne na naszej stronie www.stopbarierom.pl
Asertywność – w psychologii jest to termin oznaczający posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz wyrażanie emocji, nie naruszając przy tym praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona praw własnych w sytuacjach społecznych
Asertywność – otwarte wyrażanie siebie: bezpośrednie oraz stanowcze wyrażenie wobec innej osoby swoich myśli, uczuć i przekonań, bez lekceważenia uczuć i poglądów swoich rozmówców.
Asertywność – respektowanie własnych praw i jednocześnie respektowanie praw innych. Postawa asertywna jest zdrowa postawa.
Asertywność – jest umiejętnością nabytą.
Prawa człowieka wiążące się z asertywnością (Król-Fijewska, 1993; Rees, Roderick, 2002):
⎯ prawo do robienia tego, co chcesz — dopóki nie narusza to praw kogoś innego,
⎯ prawo do zachowania godności przez asertywne zachowanie — nawet, jeśli rani to
kogoś innego — dopóty, dopóki Twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne,
⎯ prawo do przedstawiania innym swoich próśb — dopóty, dopóki uznajesz, że druga
osoba ma prawo odmówić,
⎯ prawo do dokonywania wyborów,
⎯ prawo do zmiany,
⎯ prawo do dysponowania swoim czasem, ciałem oraz własnością,
⎯ prawo do wyrażania opinii i przekonań,
⎯ prawo do myślenia dobrze o sobie,
⎯ prawo do informacji,
⎯ prawo do niezależności i nieingerencji ze strony innych,
⎯ prawo do odmowy oraz sprzeciwu,
⎯ prawo do poszanowania ze strony innych,
⎯ istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste, zawsze
jednak masz prawo do przedyskutowania danej sprawy z drugą osobą i wyjaśnienia jej swojego stanowiska,
⎯ prawo do zachowania się w sposób asertywny lub nieasertywny,
⎯ prawo do korzystania ze swoich praw.
Asertywna obrona granic
Czyli, stopniowa, asertywna reakcja na zachowanie rozmówcy, który naruszył nasz dobrostan. Pięciostopniowa stopniowa skala ochrony granic:
⎯ prośba– wyrażona jasno i wprost, np:. Proszę, abyś nie mówił do mnie podniesionym głosem…
⎯ informacja zwrotna – dotycząca emocji i trudności, jakie prze4ywamy
w związku z zachowaniem partnera: np. Trudno mi się skoncentrować, jak na mnie krzyczysz…
⎯ postawienie granicy– żądanie, sprzeciw – mocne i stanowcze określenie granic kiedy poprzednie kroki nie odniosły skutku np. Nie życzę sobie, aby podnosił na mnie głos…
⎯ zapowiedz sankcji – ostateczny krok w celu
ratowania komfortu psychicznego i zachowania godności. Ważne, aby zapowiedziana sankcja była wykonalna np. Jeśli nie zmienisz sposobu prowadzenia rozmowy, nie Bede się z Toba spotykać…
⎯ wykonanie sankcji (ostateczność) – spełnienie zapowiedzianego kroku.
Asertywna odmowa
Powinna zawierać w sobie trzy następujące elementy:
⎯ słowo nie na początku,
⎯ określenie tego czego nie chce wykonać,
⎯ krótkie i prawdziwe uzasadnienie odmowy:
np. nie zrobię dla Ciebie tej pracy, bo chce w tym czasie wykonać swoja.
Zdarta płyta składa się z dwóch powtarzanych „na okrągło” elementów:
⎯ formuły używanej w asertywnej odmowie np. nie, nie zrobię tego …
⎯ parafrazy, odnoszącej się do tego co mówi partner np. rozumiem, że
ważna sprawa, ale nie zrobię tego …
Konsekwencje gdy wyraźnie i wprost nie stawiamy granicy mówiąc NIE:
⎯ nasi rozmówcy mnie otrzymują jasnej informacji czego odmawiamy i dalej nalegają,
⎯ niewystarczająco dbamy o swoje potrzeby i wtedy czujemy się wykorzystywani (bojąc się tego, możemy wycofać się nadmiernie z kontaktów z innymi ludźmi),
⎯ może nagromadzić się w nas dużo złości, która nie będzie rozładowana w sposób konstruktywny i adekwatny.
Asertywna konfrontacja przekonań
Każdy z nam ma prawo do swojego zdania, opinii, poglądu na dany temat. Nie zawsze musimy się zgodzić z naszym rozmówca.
Schemat rozmowy konfrontującej:
⎯ wyrażenie własnego poglądu np. Moim zdaniem….
_ identyfikacja poglądu partnera np. Czy to oznacza, -e…?
⎯ klaryfikacja poglądu partnera np. Czy dobrze Cię zrozumiałem / zrozumiałam? Chodzi Ci o…..
⎯ podkreślenie różnicy miedzy poglądami – np. Ty uważasz, -e… , a ja uważam, -e…
⎯ klaryfikacja różnicy poglądów, a jeśli nie zadziała to możemy użyć techniki
„zdarta płyta” – powtarzamy różnice w opinii np. Powtarzam Ci, -e mam inne zdanie w tej sprawie.
⎯ zamkniecie dyskusji np. Ty myślisz… , ja uważam to… i zostańmy przy tym.
Bibliografia:
Anita Rawa-Kochanowska, Asertywność — podstawowe zagadnienia, 2003 Polski Uniwersytet Wirtualny
Sylwia Lewandowska-Akhvlediani, ASERTYWNOŚĆ – materiały szkoleniowe III-edycja, Warszawa 2010, Kreatywny Humanista, Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie