Co to jest toksoplazmoza i jakie są jej przyczyny?

Toksoplazmoza to choroba odzwierzęca wywoływana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób odzwierzęcych u człowieka. Szacuje się, że połowa kobiet ciężarnych w Polsce, przeszła tosksoplazmozę w przeszłości o czym świadczy miano swoistych przeciwciał.

Pasożyt roznoszony jest głównie wraz z odchodami kotów. W przewodzie pokarmowym kota zachodzi rozwój płciowy pierwotniaka. Zarażony kot wraz z odchodami wydala oocysty, które po kilku dniach stają się zdolne do zakażenia. W tkankach żywicieli innych niż kot występują formy przetrwałe pierwotniaka w formie cyst.

Wyróżnia się trzy główne drogi zakażenia toksoplazmozą:

1. Droga pokarmowa – spożycie surowego lub niedogotowanego zawierającego formy przetrwalnikowe pasożyta; pobranie ze środowiska zakaźnej oocysty poprzez picie skażonej wody lub spożywanie nieumytych surowych warzyw lub owoców
2. Droga przezłożyskowa – pierwotniak może swobodnie przenikać przez łożysko do płodu w czasie trwania czynnej toksoplazmozy u matki
3. Transfuzja krwi – przetaczanie zainfekowanej krwi może prowadzić do wywołania choroby u biorcy jednak dzieje się to bardzo rzadko

Objawy toksoplazmozy

Objawy toksoplazmozy zależą od drogi zakażenia oraz funkcjonowania układu odpornościowego osoby zakażonej. Zarażenie pasożytem u osoby z prawidłową odpornością zwykle jest bezobjawowe. W niektórych przypadkach przebieg toksoplazmozy może przypominać grypę. Najbardziej charakterystycznym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych, zwykle w okolicy szyi.

W przebiegu zakażenia może wystąpić tzw. zespół mononukleozopodobny. U osoby chorej obserwuje się wówczas powiększenie węzłów chłonnych, wątroby, śledziony oraz gorączkę i ból gardła. Po pewnym czasie objawy ustępują samoistnie.

W przypadku zakażenia noworodka w życiu płodowym około 90% dzieci nie wykazuje objawów zakażenia. U 10% dzieci może wystąpić zapalenie siatkówki, wodogłowie czy zwapnienia śródmózgowe. W wyniku zakażenia płodu toksoplazmozą we wczesnej ciąży mogą nastąpić ciężkie powikłania, a nawet zgon płodu. Zakażenie w późniejszej ciąży może natomiast skutkować żółtaczką, powiększeniem wątroby, śledziony, zapaleniem mózgu lub płuc.

Leczenie toksoplazmozy

Leczenie wymagane jest u wszystkich noworodków wykazujących objawy toksoplazmozy wrodzonej. U osób zakażonych z prawidłową odpornością zwykle nie stosuje się leczenia. W przypadku wystąpienia zmian narządowych włączane jest leczenie przeciwpasożytnicze. Leczenia wymagają również pacjenci z niedoborami odporności, na przykład cierpiący na AIDS lub przyjmujące leki immunosupresyjne. Okres kuracji zwykle jest długi i nie eliminuje pasożyta z organizmu, a jedynie hamuje jego namnażanie. Całkowite wyleczenie nie jest obecnie możliwe.

Profilaktyka toksoplazmozy

Najważniejszą formą profilaktyki toksoplazmozy są badania kobiet przed planowaną ciążą. W praktyce wykonywane są badania serologiczne na obecność swoistych przeciwciał przeciwko pasożytowi. Do działań profilaktycznych należy również prewencyjne stosowanie leków przeciwpasożytniczych u osób z upośledzeniem odporności.

Piśmiennictwo:

Dubey J.P., Miller N.L., Frenkel J.K. Characterization of the new fecal form of Toxoplasma gondii. J. Parasitol. 1970. 56: 447–456

2. Lass A: Występowanie oocysts Toxoplasma Gondii w środowisku. Rozprawa doktorska. Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej GUMed., Gdańsk 2010

Gilbert R: Treatment for congenital toxoplasmosis; finding out what works. Mem Inst Oswaldo Cruz, Rio de Janeiro, 2009; 104: 305-311

Pawłowski ZS: Toksoplazmoza w Wielkopolsce w latach 1900-2000. Przegl Epidemiol., 2000;56:409-417

Co to jest padaczka ?

Padaczka to choroba neurologiczna prowadząca do niepełnosprawności. Osoby chore wykazują skłonność do napadowych i przemijających dolegliwości spowodowanych nieprawidłową czynnością mózgu. Do napadu padaczkowego dochodzi w wyniku nieprawidłowej aktywacji pewnych jego obszarów. Szacuje się, że padaczka dotyczy około 400 tys osób w Polsce. Lekarz rozpoznaje padaczkę gdy pacjent zgłasza co najmniej dwa napady padaczkowe bez prowokacji.

Padaczka – przyczyny

Napady padaczkowe może wywoływać wiele czynników. U większości chorych nie udaje się jednak dokładnie określić przyczyny chroby. Ujawnienie padaczki w wieku dziecięcym może być wynikiem wad wrodzonych lub zakażenia w życiu płodowym. Padaczkę u dziecka może wywołać zakażenie toksoplazmozą lub uraz. Przyczyną padaczki u dorosłych najczęściej bywają guzy lub urazy mózgu.

Padaczka – objawy

Część ciała połączona drogą neuronalną z nieprawidłowo aktywowanym obszarem mózgu w napadzie padaczkowym ulega pobudzeniu. Wyróżnia się dwa typy napadów padaczkowych:

• napady częściowe (mogą ulec wtórnemu uogólnieniu)
• napady uogólnione

U chorego można zaobserwować nietypowy wyraz twarzy, zaburzenia mowy, połykania lub drgawki. Objawem padaczki jest również tocząca się piana z ust a czasami bezwiedne oddanie moczu. Jeśli pobudzeniu ulegnie obszar kory wzrokowej mózgu mogą pojawić się omamy wzrokowe. W przypadku pobudzenia większego obszaru objawy mogą dotyczyć całego ciała a w konsekwencji prowadzić do utraty przytomności. 

Padaczka może również powodować nietypowe objawy. Napad padaczki może przebiegać bez drgawek a jedynym symptomem będzie czasowa utrata kontaktu z otoczeniem. Chwilowa utrata nieświadomości zdarza się częściej u dzieci.  Utrata świadomości trwa kilka minut po czym chory może wrócić do wykonywanej wcześniej czynności. Jeśli zauważymy objawy napadu chorego należy ułożyć w pozycji bezpiecznej, aby uniknąć zadławienia i zapewnić dostęp powietrza.

Padaczka – leczenie

W przypadku padaczki najczęściej stosowana jest terapia lekami przeciwpadaczkowymi. Leki nie zwalczają przyczyny choroby, a jedynie zmniejszają częstość i uciążliwość objawów. U części pacjentów po zastosowaniu dobrze dobranej terapii dochodzi do całkowitego zaniku objawów. W niektórych przypadkach stosuje się leczenie chirurgiczne poprzez stymulacje nerwu błędnego czy też usunięcie guza. Odrębnym przypadkiem jest padaczka lekooporna u dzieci, która nie reaguje na standardowe leczenie. Przypuszcza się, że korzystny wpływ w padaczce lekoopornej może mieć dieta ketogenna prowadzona pod ścisłym nadzorem lekarza i dietetyka.

Bibliografia

1. The Epilepsies: The diagnosis and management of the epilepsies in adults and children in primary and secondary care. National Clinical Guideline Centre, 2012.
2. Jędrzejczak J., Padaczka – współczesne zasady diagnostyki i leczenia. Przew Lek 2002, 5, 9, 26-32